In onze samenleving vormen onze ogen misschien wel het belangrijkste zintuig. Wie het gebruik ervan verliest, staat voor een enorme hindernis. We kijken, bekijken, zien, lezen, turen, gluren, staren, bestuderen, overschouwen, aanschouwen en loeren de hele dag door. Als er iets mis loopt met onze ogen zijn we er dan ook als de kippen bij om die problemen aan te pakken. We hebben brillen, contactlenzen, operaties en zelfs blauwfilters om het kijken te ondersteunen. Er zijn dan ook heel wat wetenschappelijke artikels en systematische reviews verschenen over ogen en wat er zoal bij komt kijken.

Wij doken in de Cochrane literatuur en haalden een drietal reviews boven.

Wat zijn de voor‐ en nadelen van smeerdruppels tegen ongemak van contactlenzen?

Contactlenzen zijn een bijzonder handig alternatief voor brillen, maar brengen soms wat hinder met zich mee. Ze liggen immers op het oogoppervlak waar de wrijving voor ongemak kan zorgen. Ongemak van contactlenzen is irritatie aan de ogen die verdwijnt zodra de drager de lenzen uitdoet. Dragers van contactlenzen kunnen last krijgen van droge ogen, de lens in het oog voelen zitten, irritatie, wazig zicht of een combinatie hiervan.

De meest gangbare behandeling voor ongemak van contactlenzen zijn vrij verkrijgbare smeerdruppels of druppels met een zoutoplossing.

We wilden weten of smeerdruppels het ongemak van contactlenzen kunnen verminderen en of ze ongewenste effecten hebben. We vonden zeven studies met 463 volwassenen, uitgevoerd in de VS, Canada, Italië en Frankrijk. Vier studies vergeleken smeerdruppels met geen behandeling, twee vergeleken smeerdruppels met een zoutoplossing en één vergeleek een zoutoplossing met geen behandeling.

Smeerdruppels, waaronder een zoutoplossing, kunnen het ongemak van contactlenzen helpen verminderen in vergelijking met geen behandeling. Het effect van smeerdruppels op ongemak van contactlenzen verschilt mogelijk niet van dat van een zoutoplossing. Toch zijn we onzeker over deze resultaten. Smeerdruppels hebben mogelijk geen effect op een gekrast hoornvlies (de doorzichtige laag van het oog) en rode ogen.

Smeerdruppels lijken geen ongewenste effecten te hebben die dragers van contactlenzen ervan weerhouden ze te gebruiken.

Meer lezen: Smeerdruppels tegen ongemak van contactlenzen bij volwassenen - Caffery, B - 2024 | Cochrane Library

Behandelingen om de ontwikkeling van bijziendheid bij kinderen te vertragen

Steeds meer kinderen ontwikkelen al vroeg bijziendheid. Bijziendheid (ook wel myopie genoemd) betekent dat mensen dingen die ver weg zijn niet scherp kunnen zien, maar dingen die dichtbij zijn wel scherp zien. Bijziendheid kan veel onderdelen van het leven moeilijker maken, waaronder school en werk.

Doorgaans corrigeren we bijziendheid met brillenglazen of contactlenzen, maar die vertragen de ontwikkeling ervan niet. Toch bestaan er een aantal optische behandelingen (brillen en contactlenzen) en medicijnen om de ontwikkeling van bijziendheid te vertragen. Deze moeten worden gegeven in de kindertijd, wanneer bijziendheid zich het snelst ontwikkelt. Medicijnen, zoals atropine oogdruppels, kunnen helpen, maar zorgen voor meer gevoeligheid voor licht en voor problemen met lezen, vooral bij de hogere doseringen. Er zijn ook speciale brillenglazen verkrijgbaar met meer dan één sterkte in het brillenglas (multifocale of perifere plus brillenglazen). Deze kunnen ook worden geleverd als zachte contactlenzen. Andere contactlenzen, orthokeratologie genoemd, zijn bedoeld om de vorm van het oogoppervlak tijdelijk te veranderen. Ze worden tijdens de slaap gedragen en overdag verwijderd. Zowel zachte contactlenzen als orthokeratologie‐lenzen kunnen de kans op oogontstekingen vergroten. Een nieuwe behandeling gebruikt meerdere keren kort zacht rood licht op het oog.

We wilden onderzoeken of medicijnen in de vorm van oogdruppels, lichttherapie en speciale brillenglazen of contactlenzen de ontwikkeling van bijziendheid en de verlenging van de oogbol kunnen vertragen.

We hebben 104 onderzoeken meegenomen (waarvan 40 nieuw in deze update), waarin in totaal 17.509 kinderen met bijziendheid willekeurig in groepen werden verdeeld en we vonden verschillende resultaten.

Zo lazen we dat hogere doseringen atropine de ontwikkeling van bijziendheid kunnen verminderen, maar dat de werking van lage doseringen atropine misschien klein en niet zeker is.

Uit korte onderzoeken blijkt dat, van de behandelingen met brillenglazen of contactlenzen, orthokeratologie het beste werkt om verlenging van de oogbol te voorkomen. Maar deze lenzen werden vaak slecht verdragen en in sommige onderzoeken maakte meer dan de helft van de kinderen de behandeling niet af.

Andere soorten contactlenzen, bekend als multifocale zachte lenzen, en speciale brillenglazen tegen bijziendheid kunnen ook de ontwikkeling van bijziendheid verminderen. Maar, nogmaals, we zijn niet zeker over de voordelen ervan.

Meer resultaten hierover, en over mogelijke bijwerkingen, vind je in onze samenvatting: Behandelingen om myopie bij kinderen onder controle te houden: een levend systematisch literatuuroverzicht en netwerkmeta‐analyse - Lawrenson, JG - 2025 | Cochrane Library

Brilglazen met blauwlichtfilter voor een beter zicht, bescherming van de macula (achterste deel van het oog) en een betere slaapkwaliteit

Er is al heel wat geschreven over de nadelige gevolgen van het blauwe licht dat computerschermen op ons afvuren. Er werd dan ook al vaak voorgesteld om dat licht te filteren.Dit literatuuroverzicht van Cochrane onderzocht de mogelijke voordelen en veiligheid van brilglazen met blauwlichtfilter voor het zicht, de bescherming van de macula en de slaapkwaliteit. Dit soort brilglazen noemt men ook blauwlichtblokkerende brilglazen.

Wat bleek nu? Brilglazen met een blauwlichtfilter lijken op korte termijn de vermoeidheid van de ogen door computerwerk niet te verminderen, vergeleken met glazen zonder blauwlichtfilter. Mogelijke nadelige effecten waren tijdelijk en meestal mild. Die werden vaker toegeschreven aan de bril in zijn geheel dan aan de brilglazen.

Meer onderzoek is nodig om bewijs te verzamelen over de effecten van brilglazen met blauwlichtfilter op verschillende aspecten van zicht en slaap. Deze aspecten omvatten onder meer het gezichtsniveau (best gecorrigeerde gezichtsscherpte), het vermogen om schaduw en patronen te onderscheiden (contrastgevoeligheid), het onderscheiden van kleuren, het verminderen van schittering door fel licht (hinderlijke verblinding), de gezondheid van het netvlies aan de achterkant van het oog (gezondheid van de macula), slaapmetingen (waaronder melatoninespiegels in het bloed en slaapkwaliteit) en de tevredenheid van de patiënt.

Meer lezen: Brilglazen met blauwlichtfilter voor zichtvermogen, slaap en gezonde macula bij volwassenen - Singh, S - 2023 | Cochrane Library